(patouè de Veullanoua)
L'atte que marque la nessanse de l'APV l'è de la feun di-z-àn '60.
L'idó de réalizé eungn'euvra siantefeucca de grou euntérè l'è moiró lo lon di rancontre organizéte di Centre d'Etudes Francoprovençales, a l'épocca dirijà pe René Willien
Lo projè s'è concrétizó i comenchemèn di-z-àn '70 avouì le premii retsertse su lo térritouéo mersì i financhemèn de l'Assessorà de l'Istruchón pebleucca. La Val d'Ouha, que a l'épocca l'ayè po eungn'Universitó (foudrè atendre l'an 2000 pe l'aì), s'è apouiyéte i santre de Neuchâtel, Grenoble é Tereun, deun le personne de Ernest Schüle, Gaston Tuaillon é Corrado Grassi, que l'an fourmó lo premì comitó siantefeucco. A hi groupe s'è djeundù Tullio Telmon de l'Universitó de Tereun que l'è euncò vouì eun di pi présieu collaborateur.
L'an 1973 le tsertseur, tcheu valdotèn é tcheu bièn fourmó, l'an comenchà a sentì le témouèn deun le 16 poueun prévù (fou llire hisse rezultà eun considérèn la situachón de la Val d'Ouha : 3.262 km2, mouèn de 120000 abitàn deustrebouià su 74 quemun-e), que saren-pe euntégró, selón lo programme orijinéo, pe 6 poueun foua de la valoda : dou vallezàn, Liddes é Evolène, dou savoyar, Les Contamines-Montjoie é Tignes, dou piémontèis, Ribordone é Carema.
Lo questchonéo, que comprèn apeprè 6000 demande, l'è reustó prédispozó pe Gaston Tuaillon é l'è reustó eumplèyà pe la rédachón de l'ALJA é de l'ALEPO. Lo sistème de trascrichón fonéteucca l'a comme poueun de partensa la métode Gilliéron. Ho pe mantchan-ì la continuitó deun l'ère francoprovensale.
L'an 1978 l'è chourtia an publicachón su l'étà d'avanchemèn di traille de l'APV : an sorta de prélogomène avouì de carte leungueusteuque é etnografeuque commentéte.
Lo Bureau Régional pour l'Ethnologie et la Linguistique (BREL) de l'Assessorà, nèisù l'an 1985, l'a pourtó eun devàn le traille di Centre avouì la trascrichón de to lo matériel couiillà.
L'an 1989, l'è reustó organizó eun Val d'Ouha lo congrè eunternachonal de l'Atlas Linguarum Europae que baille noua via a l'APV eun lo féyèn entré euntrì le grousse propozichón oropéenne a caratéo leungueusteucco.
Deun le-z-àn '90 comenche l'eunformatizachón di donné desù la baze de eun programme fa sprèse pe hen. Le premii rezultà son reustó prézentó a Corte, l'an 1995, eungn occajón de eun débà eunternachonal.
Deun lo 2001, mersì a eun projè Interreg ìtalo-chouisse, Atlas Linguistiques Valaisan et Valdôtain, réalizó di poueun de vua opératif avouì lo Centre de Dialectologie de l'Universitó de Neuchâtel, l'APV s'è eunretsì de doe anquète, trascritte é eunfourmatizéte, féte deun le quemun-e de Liddes é de Evolène.
Hi cou lèi son totte le donné mimo se eun lon traille de révijón é de controle l'è ihó nésesséo : acouté tourna le-z-eunrejistrachón, normalizé la grafiya, prendre eun considérachón la possibilitó de omenté le-z-anquète. La lemmatizachón di questchoun-éo l'è reustéte complètéte pe Gianmario Raimondi que l'a moiró an groussa espériensa deun l'attivitó de rédachón de l'ALEPO.
Eun 2006 lo BREL l'a relanchà l'APV atò de-z-attivitó que l'an garantì la continuachón é l'efficase di projè. Heutta opérachón de revitalizachón l'è orientéte su pi fron é l'a la nésessitó de ten de réalizachón pi ou mouèn lon, avouì an progrèchón graduella, eun chouèn eungn itinéréo que s'è developpà deun hisse poueun :
- costituchón de eun nouì comitó siantefeucco que l'a établì le leugne direttrise di projè é que l'a fournèi de-z-eundecachón pe hen que conserne la métodolojì a choure é le chouà a fée ;
- costituchón de eun comitó de rédachón que l'a guedà lo moumàn opératif, dirijà é controlà l'attivitó di collaborateur é desidà de publié le rézultà pe argumàn ;
- attribuchón a eun tsertseur eun dialettolojì de la réalizachón de eun projè gueudda pe la révijón é l'élaborachón di donné su lo lasì é se dérivó, pe la publicachón su hi sujè.
An convenchón euntrì lo BREL é l'Universitó de Veulla l'è reustéte firméte avouì l'idó de établì eun rappor de collaborachón siantefeucca, didatteuca é de traille pe la promochón é la réalizachón de projè eun quemeun pe hen que regarde la retsertse deun le domène de la lenva é de la dialettolojì, de la démo-ètno-antropolojì é de l'istouére.
Deun lo cadro de la convenchón, l'è ihó publià lo premì volume de l'APV eun 2020.
Lo traille di comitó de rédachón va eun devàn pe la publicachón di secón volume, dedià i fen.