(patoué di-z-Amaveulle)
Eun montagne l’è la nateua que déside le momàn de la via. Lo tsandzemèn di coleur, l’er que veun pi fret, le premiye nèi su le bèque é le tsaléque dzanasù anonson la feun de l’étsatèn é l’èitón que areuve. L’è belle dza la feun di mèi de sétembro, lo 29 selón la viille tradechón valdoténa Sen Bernar le pren, Sen Metché le ren é comme todzor l’è la dézarpa. Le-z-armaille bèison bo di montagne ieui sayàn montéye ver la feun de mi ou entràn jeun, é tornon deun le beui bo eun plan.
Tramé to lo megnadzo l’è co preui complecó : la préparachón eungnoue di mouente an senaa devàn que partì. Fo queé amoddo lo beui, lavé le vatse, broché le cue é llouistré le pi dzen caró. Dèisèn, selón la tradechón, fo nommé le rèine de la montagne : salla que l’a gagnà totte le bare é salla que l’a baillà pi de lasì. Totte dave son eumpourtante é van devàn tot é tcheut eumbosquétaye de fleur rodze, la rèina di corne, é de fleur blantse salla di lasì. Pe l’ocajón, le patrón di vatse beutton a totte le pi dzen caró que l’an. Lo dzor deut, amì é paèn veugnon pe édjé é partesipé a la dézarpa. Aprì sen dzor de deur travaill, l’et eun momàn de fita pe le-z-arpiàn. Van retroué leur mitcho, catche cou belle la fameuille, le-z-amì é son fier de moutré de balle bitche san-e aprì la sèizón eun montagne.
Eun cou, tcheut attégnaon de vire pasé la dézarpa pe le tsarriye di veladzo. L’ie eun momàn de grousa émochón é de jouése annonchà de llouèn pe lo son di caró.
Ara, caze pertot eun pourte bo le vatse atò le camion, mi teteun catcheun teun deur é veun bo avouì le bitche a pià pe sacante quilomètre.
Le-z-arpiàn fan eun travaill eumpourtàn pe l’économie, mi étò pe lo péizadzo eun lo mantegnèn é leur prézanse l’è fondamantala.
Dèi lo 1991, eungn organize eun Vatornentse, deun la comba de la Gran Becca, caitsouza que groppe eunsemblo lo vardé é beutté eun valeur seutta tradechón avouì lo tourisme. S’ajèi de la dézarpa de Votornéntse caratérizéye pe le déféente-z-armaille que bèison de montagne avouì le-z-arpiàn é pason i mentèn de an matse de dzi, touriste, valdotèn é querieui, que lèi beuchon di man su le rotte é fan fita.
Can la manifestachón l’è levréye, tsaqueun emboue se vatse deun le beui de plan ; la nèi é lo dzaleun tarderén po a arrevé. La sèizón eun montagne é to sen que l’et accapitó l’è renque pimì qu’eun souvenir, mi maque canque l’éforié que veun…
