Pé fae na pélà dé mendaye prendivon in bé manì dé frape, lo portavon a la grihe, aviavon lo fouà to en pocca dé papé é na lemetta. Beuttavon lé tsahtagne dedeun la péla di mendaye é la pozavon so lo trépì.
Ognentàn fantive vani-le pé qué y avisson couét dé touit lé coté.
Ognentàn cahqueun-e ehquiopavon .
Pé pa lichi-le ehquiopé cahqueun ié tayave lo qui davàn que beté-le enté la péla.
Ent'ou djir dé na mézouretta lé mendaye sivon couéte.
Davàn que vouigui-le ent'ou gorbet lé vanavon belle poulite. I é fiyavon campé caze touit lé carpeuh.
Sé té arevave a fae dé belle mendaye biantse, voulive deue qué té sive fran beullo.
Lé friole
Cahque co fiyavon co lé friole. Prendivon lé tsahtagne é lé betavon dedeun in piquiot cahet avó dé peeuh é lé fiyavon beé. Can sivon co quieppe lé tayavon to lo couté é lé mindjavon to in tchitchérén ou lé entapavon to lé den é tchutchavon lo bon dé la tsahtagne.
Lé béyan-e é lo sepé
A hi momén lai lé tsahtagne sivon poulite é belle biantse. Lé female herdivon lé pieu belle pé fae béyan-e é pé lo sepé.
Lé-z-atre lé betavon d'in coté pé fae couée ou portset.
Sepé
Henque fat :
- tré par d'éve
- na par dé lahé
- tsahtagne sètse
- in toquet dé lar
- do pignón dé ris
- dé sa
Dedeun na cahéola beté l'éve, lo lar, lé tsahtagne, en pocca dé sa é fae couée. Can lé tsahtagne son caze couéte, fat djouenté lo lahé é lo ris. Réboudzì sovèn tenque can y ét tot couét enviza.
Lo sepé sé fiyive a denì lo dzor qué sé bative lo bià a man so la grandze dou veladzo.
Lé tsahtagne qué dzoudivon pa sebeut, lé portavon a la grihe pé fae-le sétsì.
La grihe y ive in piquiot miquet en péra.
A pian térèn y ive lo fouayì lanque ehtsoudavon lo bévéón pé lé vatse é fiyavon couée la tsoudén-à ou portset.
Lo plafón y ive fét to dé pianhón beutà dé tsanté, pé lissì passé su lo feun pé fae sétsì lé tsahtagne, qué vignavon hpataye so lé pianhón.
Touit lé dzor aviavon lo fouà, in fouà qué fiave pocca fianma é bièn dé feun, dé magnée qué lo feun en montèn piàn piàn, fiave sétsì lé tsahtagne.
Lo fouà contenevave dzor é nét é lé tsahtagne sètchavon ou beut d'in mis.
Pihté tsahtagne
1. Lo satsón pién dé tsahtagne
2. La tsapie
3. Lé carpah
4. Lo van
5. Lo tsavàgn
Lo satsón
Can lé tsahtagne sivon sètse, lé pihtavon dedeun in satsón.
Lo satsón y ive in piquiot sac dé rihta qué gropavon ou fon é apoué lo déversavon é ié betavon dedeun en pocca dé tsahtagne sètse. Bativon lo satsón in co d'in coté, in co dé l'atro so la tsapiye. Ognentàn prendivon lo satsón to dove man é sepatavon lé tsahtagne pé engarvi-le : paé arevavon a pihté-le totte enviza.
Endonca lé vouiguiavon ent'ou van, tenque y avisse ihta-ne prou pé fae la vanà.
Can lo van sive pién vanavon lé tsahtagne pé fae alé vià touit lé carpeuh.
